نقد شوندگی Liquidity به سهولت تبدیل یک دارایی یا اوراق بهادار به پول نقد آماده، بدون تأثیر بر قیمت بازار آن اشاره دارد. به عبارت دیگر، نقد شوندگی به میزان خرید یا فروش سریع یک دارایی در بازار به قیمتی معادل با ارزش ذاتی آن گفته می شود. وجه نقد در جهان به عنوان نقد شونده ترین دارایی در نظر گرفته می شود زیرا با سرعت و سهولت بیشتری می تواند به دارایی های دیگر تبدیل شود. دارایی های مشهود مانند املاک و مستغلات، هنرهای زیبا (fine art) و کالاهای کلکسیونی، دارایی های مالی دیگرشامل سهام و اوراق بهادار و سایر واحدهای سرمایه گذاری مشترک، همگی با نسبت های متفاوتی دارای نقد شوندگی هستند.

به عنوان مثال، اگر شخصی قصد خرید یک یخچال ۱۰۰۰ دلاری را داشته باشد، پول نقد دارایی است که به راحتی می توان از آن برای خرید استفاده کرد. اما اگر آن شخص پول نقدی نداشته اما یک مجموعه کتاب نادر به ارزش ۱۰۰۰ دلار داشته باشد، بعید است کسی را بتواند پیدا کند که بخواهد آن را با یخچال معاوضه نماید. در عوض، او مجبور خواهد شد مجموعه خود را بفروشد و از پول فروش آن برای خرید یخچال استفاده کند. اگر فرد بتواند ماهها یا سالها برای خرید صبر کند، ممکن است این روش جواب دهد، اما اگر تنها چند روز فرصت داشته باشد، قطعا با مشکل روبرو خواهد شد. ممکن است به جای اینکه منتظر خریداری واقعی آن مجموعه باشد، مجبور شود کتابها را با تخفیف بفروشد. کتاب های کم یاب نمونه ای از دارایی های غیر نقد شونده Illiquid Asset  هستند.

نقد شوندگی بازار

نقد شوندگی بازار به این معناست که در یک بازار مانند بازار سهام یک کشور یا بازار املاک و مستغلات یک شهر، امکان خرید و فروش دارایی ها با قیمت های ثابت و شفاف وجود دارد. در مثال قبل دیدیم که بازار معاوضه ی کتاب های کم یاب با یخچال فریزر یک بازار با نقد شوندگی بسیار پایین محسوب می شود. به خصوص اگر آن را با بازار سهام که عموما نقد شوندگی بالاتری دارد مقایسه کنیم. اگر یک بازار دارای حجم بالایی از معاملات بوده و تحت تاثیر فشار فروش نباشد، قیمتی که خریدار برای هر سهم پیشنهاد می کند (قیمت پیشنهادی) و قیمتی که فروشنده مایل به قبول آن است (قیمت درخواستی) نسبتا نزدیک به یکدیگر خواهد بود. بنابراین سرمایه گذاران مجبور نیستند برای فروش به میزان غیر واقعی سود از دست بدهند.

وقتی که اختلاف بین قیمت پیشنهادی (Bid price) و قیمت درخواستی (Ask price) افزایش می یابد، نقدشوندگی در بازار کاهش پیدا می کند. بازارهای املاک و مستغلات به مراتب نقد شوندگی کمتری نسبت به بازارهای سهام دارند. سایر بازارهای مالی همچون بورس های کالا، بازار ارز و … هر کدام به نسبت حجم و تعداد معاملات آزاد موجود در آن، دارای سطوح متفاوتی از نقد شوندگی هستند.

نقد شوندگی چگونه محاسبه می شود؟

میزان نقد شوندگی یک دارایی را می توان از روش های زیر محاسبه کرد: نسبت جاری، نسبت سریع یا تست اسید، نسبت وجه نقد.

نسبت جاری Current ratio

نسبت جاری، از تقسیم دارایی های جاری (آنهایی که به طور منطقی می توانند در یک سال به پول نقد تبدیل شوند) به بدهی های جاری به دست می آید. این نسبت از ساده ترین روش ها برای اندازه گیری میزان نقد شوندگی است. فرمول محاسبه نسبت جاری عبارتست از:

نسبت جاری = دارایی های جاری / بدهی های جاری.

نسبت تست اسید Acid test ratio

نسبت تست اسید که به آن نسبت سریع نیز گفته می شود، در قیاس با نسبت جاری قدری پیچیده تر است. این نسبت موجودی و سایر دارایی های جاری که به اندازه وجوه نقد و معادل های آن، حسابهای دریافتنی و سرمایه گذاری های کوتاه مدت نقد شونده نیستند را از محاسبه نقد شوندگی حذف می کند. فرمول محاسبه آن عبارتست از:

نسبت تست اسید = (وجوه نقد و معادل آن + سرمایه گذاری های کوتاه مدت + حساب های دریافتنی) / بدهی های جاری.

نسبت وجه نقد

نسبت وجه نقد دقیق ترین نسبت نقد شوندگی است. به استثنای حساب های دریافتنی و همچنین موجودی کالا و سایر دارایی های جاری، وجه نقد و معادل های آن را به عنوان تعریف دقیق دارایی های نقدشونده در نظر می گیرند. نسبت وجه نقد بیش از دو نسبت قبلی می تواند توانایی ماندگاری یک واحد تجاری در شرایط اضطراری را ارزیابی کند. حتی شرکت های سود آور نیز ممکن است در صورت روبرو شدن با مشکل نقدینگی در شرایط غیر قابل پیش بینی، با بحران مواجه شوند. فرمول محاسبه ی نسبت وجه نقد از قرار زیر است:

وجه نقد و معادل های آن + سرمایه گذاری های کوتاه مدت / بدهی های جاری.